کاربردهای فناوری نانو در کشاورزی دقیق برای مقابله با تهدیدات نوپدید
چکیده
فناوری نانو در کشاورزی
کشاورزي دقيق کمک ميکند که بتوان با کمترين ورودي، بيشترين خروجي از عملکرد محصولات را به دست آورد که اين هدف با بررسي متغيرهاي محيطي و عملکردهاي هدفمند قابل دست يابي است. در کشاورزي دقيق با استفاده از رايانهها، سيستمهاي ماهوارهاي مکانياب جهاني (GPS) و دستگاههاي حسگر کنترل از راه دور، ميتوان در مورد کيفيت رشد محصولات کشاورزي، تشخيص دقيق طبيعت منطقه و مشکلات آن، تصميم صحيح گرفت. همچنین ميتوان به گونهاي عمل کرد که اين کار علاوه بر کاهش هزينه، به کاهش ضايعات کشاورزي کمک کرده، آلودگي محيط زيست را به حداقل برساند. کاهش ضایعات و افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی و غذایی باعث میشود تا در زمان بروز حوادث امنیت غذایی را تا حد قابل قبولی حفظ شود. حسگرهاي کوچک و سيستمهاي کنترل و پايش که با کمک فناوري نانو ساخته شدهاند، ميتوانند تأثير مهمي بر اين شيوه جديد کشاورزي داشته باشند. در کشورهاي در حال توسعه تلاش ميشود تا فراوردههايي مقاوم در برابر آفات و خشکسالي پرورش داده شود تا برداشت محصول به بالاترين ميزان خود برسد و صنايع غذايي در راستاي ارائه مواد خوراکي تازهتر و سالمتر حرکت ميکند. در اين مقاله به برخي از کاربردهاي فناوري نانو در علوم کشاورزي و کشاورزي دقيق اشاره شده است.
کلمات کلیدی: نانوفناوری، کشاورزی دقیق، ضایعات کشاورزی
مقدمه
ورود نسل اول فناوری ها به عرصه ی کشاورزی، در چند دههی گذشته منجر به وقوع انقلاب سبز و گذر از کشاورزی سنتی به کشاورزی صنعتی گرديد. در اين دوره افزايش چشمگيری در کيفيت و کميت محصولات کشاورزی صورت گرفت که البته در کنار آن استفاده ی بی رويه از منابع مشکلاتی را نيز در پی داشت، اکنون با گذشت سالها از وقوع انقلاب سبز و کاهش مجدد نسبت رشد توليدات کشاورزی به جمعيت جهان، لزوم به کارگيری فناوری های جديد در صنعت کشاورزی بیش از هر زمان ديگری آشکار است (ستاری نجف آبادی و همکاران، ۱۳۸۹).
کشاورزي دقيق
کشاورزی دقیق، چشم اندازی از کشاورزی آینده است که ماهواره ها، حسگرها sensors))، نقشه ها و داده ها ی حاصل از دور سنجی(Remote sensing) را به کمک کشاورز آورده و دقت عمل او را بالا تر می برد، البته ایده اصلی کشاورزی دقیق در سال ۱۹۲۰ قوت گرفت ولی در حدود سال ۱۹۹۰ جنبه ی واقعی بیشتری پیدا کرد (cook et al, 2000).
کشاورزی دقیق به روشی از مدیریت محصول اطلاق می گردد که بوسیله ی آن، واحدهای مختلف از یک زمین زراعی با سطوح مختلفی از نهاده ها مدیریت می شود که این مدیریت بستگی به پتانسیل عملکرد محصول در منطقه ی مورد نظر دارد، فواید انجام این روش از کشاورزی عبارت است از:
۱- هزینه ی تولید محصول در منطقه ی مورد نظر کاهش یابد.
۲- خطر آلودگی زیست محیطی به واسطه ی استفاده ی بهینه از کودها و مواد شیمیایی به حداقل می رسد.
کشاورزی دقیق یک سیستم مدیریت کشاورزی تکامل یافته است که شامل تعداد زیادی تکنولوژی می باشد،این ابزارهای تکنولوژی، اغلب شامل سیستم موقعیت یاب جهانی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، سیستم سنجش و کنترل بازده، تکنولوژی پخش متغیر و سنجش از راه دور(دورسنجی) است.
کشاورزی دقیق ایده ای در سیستم زراعی می باشد که شامل توسعهی سیستم فنی مدیریت با محوریت دانش و با هدف اصلی بهینه سازی سود می باشد. سیستم مدیریتی مذکور همان ایده ی مدیریت جزء به جزء مزرعه بوده و به بیان دیگر توانایی لازم جهت مدیریت هر یک از عملیات زراعی در مکان خاص خود در سطح مزرعه می باشد به شرطی که از نظر فنی و اقتصادی سودمند و با صرفه باشد. این سیستم شامل توانایی تغییر یا تعدیل در میزان بکاربردن نهاده ها و ورودی ها و عملیاتی چون عملیات شخم، مقدار بذر، مبارزه با علف هرز، کنترل آفات و بیماریها، عملیات کاشت و آبیاری می باشد(pierce et al, 1999).
شکل ۱: مراحل اساسی در کشاورزی دقیق (نیکبخت، ۱۳۸۴)
هدف کشاورزی دقیق، جمع آوری و پردازش داده های مرتبط با تنوع ویژگی های خاک و شرایط متغیر تولید محصول، جهت افزایش بهره وری از نهاده های مصرفی در واحدهای کوچکی از زمین زراعی است، جهت دستیابی به حداکثر راندمان، اختلافات موجود در زمین زراعی بایستی مورد توجه قرار گیرند. ( paper et al, 1990). يکي از نقشهاي اصلي ابزارهاي مبتني بر فناورينانو، افزايش استفاده از حسگرهاي خودکاري است که براي کنترل بلادرنگ به دستگاههاي GPS متصل ميشوند. اين نانوحسگرها ميتوانند در سراسر کشتزار پخش شده و شرايط خاک و رويش محصول را کنترل و تنظيم کنند. در حال حاضر از حسگرهاي بيسيم در بخشهاي خاصي از آمريکا و استراليا استفاده ميشود. استفاده از اين نوع شبکههاي بي سيم تنها به مزارع مربوط نميشود، به عنوان مثال مجله Forbes گزارش داده است که شرکتHoneywell (شرکت تحقيق و توسعه فناوري) براي کنترل فروشگاههاي مواد خوراکي در مينسوتا نانوحسگرهايي را به کار گرفته است. استفاده از اين فناوري، مغازهداران را قادر به تشخيص مواد غذايي تاريخ گذشته ميکند. پيشبيني ميشود بازار جهاني حسگرهاي بي سيم تا سال ۲۰۱۲ به ده ميليارد دلار برسد. اجتماع فناوريهاي نانو و بيو در حسگرها، ابزاري را خواهد ساخت که قادر به عکس العمل سريع در مقابل تغييرات محيطي باشد. به عنوان مثال، با به کارگيري نانولولهها يا نانوحاملها ميتوان نانوحسگرهايي ساخت که آنقدر کوچک هستند که ميتوانند اندازه يک پروتئين و يا حتي مولکولهاي کوچکتر را محاسبه کنند یا ميتوان نانو سطوح يا نانو ذرههايي ساخت که قادرند در مقابل آلودهکنندههايي مثل باکتريها، سيگنال الکتريکي و شيميايي توليد کنند. ديگر نانوحسگرها با واکنشهاي آنزيمي يا به کمک درختسانهايي که به مواد شيميايي و پروتئينهاي هدف متصل ميشوند، کار ميکنند. با بهکارگيري حسگرهاي هوشمند در اين شيوه کشاوزي، ميتوان ميزان توليد را بالا برده، به کشاورزان در تصميم گيري بهتر کمک کرد(kuzma, 2006).
فناوری نانو به عنوان یک فناوری بین رشته ای و پیشتاز، رفع مشکلات و کمبود ها در بسیاری از عرصه های علمی و صنعتی، به خوبی جایگاه خود را در علوم کشاورزی و صنایع وابسته آن به اثبات رسانیده است. فناوری نانو کاربردهای وسیعی در همه مراحل تولید، فرآوری، نگهداری، بسته بندی و انتقال تولیدات کشاورزی دارد (scott, 2003).
فناورينانو با کمک ابزارهاي جديد، توانايي دگرگون سازي صنايع غذايي و کشاورزي را دارد و ميتواند از اين ابزارها براي تشخيص رفتارهاي مولکولي بيماريها، کشف سريع بيماري و افزايش توانايي گياهان براي جذب مواد غذايي استفاده کند. همچنين در صنايع کشاورزي ميتوان از حسگرها و سيستمهاي رسانش هوشمند براي مبارزه با ويروسها و پاتوژنهاي محصولات کشاورزي بهره جست. در آينده نزديک با بهرهگيري از کاتاليستهاي نانوساختار، افزايش کارايي آفتکشها و علفکشها، امکان کاهش حجم استفاده از اين مواد را خواهيم داشت (آردین، ۱۳۸۵).
سيستمهاي رسانش هوشمند
در آينده ميتوان براي هوشمند کردن کشاورزي، از ابزارهاي نانو مقياس استفاده کرد. براي مثال اين ابزارها ميتوانند در بحث سلامت گياه و تشخيص زودهنگام بيماري حتي پيش از رؤيت کشاورز مورد استفاده قرار گيرند. شايد اين ابزارها روزي قادر به واکنش صحيح در شرايط متفاوت بوده و عملکرد درماني مناسبي ارائه دهند. اين دسته از ابزارها ميتوانند در شرايطي کنترل شده، مواد شيميايي را به بافت مورد نظر برسانند؛ درست به همان روشي که نانولولهها در رسانش داروها در بدن انسان عمل ميکنند. پيشرفت نانوداروها موجب ميشود بتوانيم با دقتي بالا با انواع بيماريهاي حيوانات از قبيل سرطان مقابله کنيم و با رسانش هدفمند به بافتهاي مشخص، موفقيت را تا حد زيادي افزايش دهيم (جهانشاهی، ۱۳۸۳).
استفاده از فناوری نانو در بخش ماشین آلات کشاورزی با مقاومت ادوات در مقابل سائیدگی، خوردگی و گرد و غبار باعث افزایش عمر مفید آنها می شود، صرف بی رویه آفت کش ها، محصولات کشاورزی را به منبع ذخیره سم تبدیل می کند، استفاده از داروهای هوشمند در ابعاد نانو، می تواند راه حل مناسبی باشد. این داروها که قابلیت حرکت در گیاه را دارند، در بسته هایی که حاوی نشانی خاص هستند قرار می گیرند، مولکول های موجود در بسته ها باعث می شود که داروها فقط به میزان لازم و به بخشی از گیاه که مورد حمله عامل بیماری یا آفت قرار گرفته است تحویل داده شود. دقت در ردیابی بافت هدف و میزان اندک اما موثر دارو باعث استفاده حداقل از سموم در کشاورزی و استفاده از نانو حسگرهای زیستی در سیستم های غذایی می شود که درصورت شروع فساد مواد غذایی می توانند هشدار دهند، استفاده از نانو فلزات برای انتقال ژن به گیاهان و جانوران، شناسایی و دفع حشرات، آفات و بیماری های گیاهی و دامی و افزایش راندمان تولید و استفاده گندزدایی آب و هوا برخی از کاربردهای این فناوری است. همچنین بررسی مکانیسم مقاومت و افزایش مقاومت گیاه به بیماری های گیاهی و چگونگی خاموش شدن ژن ها و استفاده از نانو فناوری برای تنظیم روابط گیاه با میکروارگانیزم های محیطی و طولانی کردن عمر ادوات کشاورزی از سایر کاربردهای این فناوری است (Dobermannet al, 2004).
بهکارگيري فناورينانو در صنعت کشاورزی
تحقيقات دانشگاه Lehigh آمريکا نشان ميدهد که نانو پودرها ميتوانند به عنوان ابزاري مناسب براي پاکسازي خاکهاي آلوده و آبهاي زيرزميني مورد استفاده واقع شوند. شايد مشکل هزار ميليارد دلاري آبهاي زيرزميني آمريکا که داراي ۱۵۰ هزار مخزن زيرزميني (اين منابع در منطقه ممنوعهاي واقع شدهاند که داراي ضايعات خطرناک است) و تعداد زياد گورستانهاي زباله، معدنهاي ممنوعه و مناطق صنعتي است، با کمک اين نانوذرات حل شود. نانوذرات آهن موجب اکسيده و درهم شکستگي ترکيبات آلوده کننده – مانند تريکلرواتن، تتراکلريد کربن، ديوکسينها و PCBها شده و آنها رابه ترکيبات کربني با درجه سميت بسيار پايينتر تبديل ميکند. تحقيقات ديگري در مرکز فناوري نانوبيولوژيکي و زيست محيطي (CBEN) نشان داده است که ذرات نانومقياس اکسيد آهن در پاکسازي آبهاي زيرزميني از آرسنيک (چيزي که بر آب مصرفي بسياري از کشورهاي در حال توسعه تأثير دارد و براي آن راه حلي کاراتر از اين وجود ندارد) مؤثر هستند. (Peterson, 2002).
حسگرهاي هوشمند و سيستمهاي حمل هوشمند كه توسط فناوري نانو بدستآمدهاند، ابزارهاي توانمندي براي رديابي و مبارزه با عوامل بيمارگر دامي و گياهي ميباشند (Scott and Chen, 2003). كريستالهاي ساختهشده به ابعاد نانو، از ديگر دستاوردهاي فناوري نانو محسوب ميشوند كه كارايي آفتكشها را افزايش داده و منجر به كاربرد مقادير (دزهاي) كمتر اين تركيبات خطرناك براي محيط زيست و كاهش مصرف آفتكش ها ميگردند.
اخيرا حسگرهايي طراحي و ساخته شدهاند كه در نواحي مختلف ماشينآلات كشاورزي مستقر شده و اطلاعات مربوط به نحوة كاركرد قطعات مختلف ماشين را به يك سامانة مركزي در داخل ماشين ارسال مينمايند. بدين ترتيب قبل از بروز و پيشرفت تخريب، ميتوان از آن پيشگيري نموده و با هزينههاي كم، تنظيمها و تعميرات لازم را انجام داد. در ماشينآلات و ادوات كشاورزي هوشمند نسل جديد، انجام عمليات سمپاشي و كنترل رديفهاي تيمار شده و نشده، تعيين دقيق مسير حركت ماشينآلات سمپاش، هدايت و تنظيم ماشينآلات مربوط به تهيه و آمادهسازي بستر كشت، تنظيم صحيح دستگاههاي سمپاش، كودپاش، بذركار و نشاكار و نيز هدايت و تنظيم دقيق ادوات برداشت محصول، همگي بكمك حسگرهايي كه محصول فناوري نانو و مهندسي دقيق (precision engineering) ميباشند، انجام ميگردد. در علوم پرورش دام، طيور و آبزيان نيز پيشرفتهاي چشمگيري حاصل شدهاست. بخش اعظم اين كاربردها، مربوط به واكسنها و داروهاي نسل جديد براي پيشگيري و درمان بيماريهاي دامي ميباشد. بكمك نانوذرات هوشمند ميتوان داروها و نيز مواد غذايي يا تنظيمي مورد نياز دام را با دقت بالايي، فقط به بافتها و اندامهاي مورد نظر هدايت نموده و بدون اينكه سلولها و بافتهاي ديگر از اثرات سوء آنها متاثر شوند، فقط بافتهاي هدف را در معرض اين مواد قرار ميدهند (انتقال هوشمند).
اين فرآوردهها تحول زيادي را در افزايش كارايي و نوع بهرهبرداري از اكوسيستمها و واحدهاي كشاورزي ايجاد نموده و باعث تعديل در هزينههاي تمام شدة محصولات كشاورزي خواهند شد. در چنين بازاري، تنها كشورهايي قادر به رقابت و ارائة محصول خواهند بود كه بتوانند محصولات فناوري نانو را براي بكارگيري در سيستم توليدات كشاورزي خود، به قيمت مناسب فراهم نمايند. در غير اينصورت بدلايل ناشي از بازار رقابتي، امكان صادرات محصولات كشاورزي فراهم نبوده و حتي توليدات داخلي نيز تحت الشعاع قيمتهاي جهاني قرار خواهند گرفت(kuzma, 2006)
در سالهاي اخير، فناوري زيستي و فناوري اطلاعات در حال همگرايي به سمت فناوري نانو بوده و در نهايت با همگرايي اين سه فناوري، مرحلة توسعة سريع نوآوريهاي مهم و تاثيرگذار از جمله در بخش كشاورزي شروع خواهد شد. در اين مرحله شاهد حضور محصولات دستورزي شدة اتمي خواهيم بود. در سال ۱۳۸۰، اولين حركت منسجم در زمينة توسعة فناوري نانو در شاخههاي علوم كشاورزي، توسط وزارت جهاد كشاورزي و با تشكيل كميتة فناوري نانو در سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي اين وزارتخانه شروع گرديد. با تشكيل اين كميته، تمام فعاليتهاي پژوهشي مرتبط با توسعة فناوري نانو در كشاورزي از تمام موسسات تحقيقاتي سازمان و نيز معاونتهاي اجرايي وزارت جهاد كشاورزي در اين كميته متمركز گرديد و تمام تلاشها در جهت تعيين “اولويتهاي راهبردي اين فناوري” در رستة كشاورزي بكار گرفته شد. به همين منظور، تدوين و اجراي برنامههاي ترويجي و نيز آموزش نيروي انساني، انجام پروژههاي تحقيقاتي، بسترسازي آزمايشگاهها و تجهيزات لازم براي گسترش فناوري نانو در كشاورزي در دستور كار قرار گرفت. در تمام برنامههاي مرتبط با توسعة فناوري نانو در كشاورزي، تلاش بعمل آمده است تا اعتبارات مالي تخصيص يافته به اين برنامهها، فقط در راستاي اهداف فوق الذكر صرف شود.
كشور آمريكا بيشترين سرمايهگذاري را در تحقيق و توسعة فناوري نانو انجام ميدهد. در سال ۲۰۰۶ ميلادي، موسسة ملي فناوري نانو (National Nanotechnology Initiative-NNI) در آمريكا، حدود ۷/۳ ميليارد دلار در اين زمينه سرمايهگذاري كرده است. در سال ۲۰۰۶ ميلادي از كل پروژههاي تحقيقاتي مرتبط با فناوري نانو در زمينة غذا و كشاورزي در آمريكا، ۵۵ درصد مربوط به پروژههاي كاربردي، ۲۸ درصد توسعهاي و ۱۷ درصد پايهاي بودهاند (Kuzma and VerHage, 2006). اتحادية اروپا و ژاپن بترتيب با ۲/۱ و ۷۵/۰ ميليارد دلار سرمايهگذاري، در مقامهاي بعدي قرار دارند
در سال ۲۰۰۵ ميلادي بازار جهاني فروش محصولات حاصل از فناوري نانو، معادل ۳۰ ميليارد دلار بودهاست. بر اسـاس پيشبينيهاي انجامشده، بازار جهاني نانوغذا از ۶/۲ ميليارد دلار در سال ۲۰۰۴، به ۴/۲۰ ميليارد دلار در سال ۲۰۱۰ ميلادي رسيد (Kaiser, 2006). قارة آسيا بدليل انباشت بيش از ۵۰ درصد جمعيت جهان، تا سال ۲۰۱۰ ميلادي بيشترين بازار مصرف نانوغذا را بخود اختصاص داده و كشور چين نيز بيشترين سهم از بازار فروش نانوغذا را در اختيار خواهدگرفت. كشور استراليا نيز با سرمايه گذاري حدود ۵۳ ميليون دلاري در سالهاي ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ در فناوري نانو، سعي دارد تا سهم مناسبـي از بـازار جهاني فروش محصولات فناوري نانو بويژه در بازار آسيا را در اختيار بگيرد (Warris, 2004).
در حال حاضر بيش از ۴۰۰ شركت در زمينة تحقيق و توسعة فناوري نانو در سطح جهان فعاليت مينمايند كه پيشبيني ميشود تعداد آنها تا ۱۰ سال آينده، به بيش از ۱۰۰۰ عدد برسد. بر همين اساس پيشبيني ميگردد كه بازار محصولات فناوري نانو از ۶/۷ ميليارد دلار در سال ۲۰۰۳، به يك تريليارد دلار در سالهاي ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ با حدود هشت ميليون نفر فرصت شغلي برسد
نتیجه گیری و بحث
بطور كلی كشاورزی دقيق يك نوع نگرش جديد در مديريت مزرعه است، امروزه با استفاده از نانوسنسورها مشخص می شود كه هر قسمت كوچك از مزرعه به چه ميزان عناصر غذائی و سم نيازدارد و بدين وسيله از آلودگی محيط زيست جلوگيریکرده، سلامت محصولات و افزايش بازده اقتصادی راممكن می سازد. نانو سنسور ها می توانند با کنترل دقيق وگزارشدهی به موقع نياز های گياهان به مرکز پردازش اطلاعات سيستم را در نگهداری محصولات ياری نمايد.
ايجاد گلخانههاي كمهزينهتر با هدف صرفهجويي در مصرف انرژي ودوام بيشتر در برابر رطوبت ساختارهاي نانويي مي توانند گلخانه هايي در حجم كم اما انبوه پديد آورند كه تقريباً با اندازه ای برابر ۱۰ درصد كل مزارع زير كشت درحال حاضر، مي توانند جمعيت كنوني جهان را تغذيه نمايند، در اين صورت ميليون ها هكتار از زمين هاي كشاورزي به محيط هاي طبيعي براي سكونت حيوانات در سراسر جهان بازگردانده مي شوند.
سيستم هاي كشاورزي دقيق با وجود اينكه محدود به كشورهاي توسعه يافته شده است اما در كشورهاي در حال توسعه مانند ایران، نيز در سالهاي اخير مورد بحث و بررسي قرار گرفته است و حتي تحقيقات جامعي نيز در حال اجراست. هدف اساس اين فنآوري، تحقق كشاورزي پايدار است كه در قالب كاهش استفاده، از نهادهايي چون كودهاي شيميايي و در نتيجه كاهش آلودگي هاي زيست محيطي به ويژه آلودگي هاي آبهاي زير زميني قابل دستيابي است. از طرفي غير يك نواختي پارامترهاي مهم خاك و گياه در داخل يك مزرعه نيز اين فنآوري را بيش از بيش مورد توجه قرار داده است. سيستم هاي سنجش از راه دور، GIS،DGPS، VRT به كمك اين فنآوري آمده اند تا بتوان با حداقل خطا، مطابق نياز در مناسب ترين زمان و مكان، نهادها را به درستي اعمال كرد. اما موانع و مشكلاتي هم پيش رو بوده است كه هزينه هاي بالا، انتقال فنآوري و دانش فني مورد نياز به كشاورزان، توجيه اقتصادي و سودآوري، امكانات و تجهيزات ماهواره اي از جمله اين موانع بوده اند. با تركيبي مناسب از سيستم هاي سنجش از راه دور و سيستم مكان يابي جهاني و نيز كاربرد حسگرهايي كه بتوانند با حداكثر دقت پارامترهاي خاك را اندازهگيري نمايند مي توان عوامل محدود كننده اين فنآوري را به حداقل رسانده و در كشورهاي در حال توسعه اي چون ايران شاهد تحقق اين فنآوري بود. از طرفي تجربه كشورهاي مختلف نشان داده است كه رسيدن به اين فنآوري يك فرايند وقت گير و گام به گام است كه با مطالعات و آزمايشها و انجام پروژه هاي كاربردي و مفصل قابل حصول است. بنابراين اولين قدم در بحث كشاورزي دقيق براي كشورمان، شناسايي توانايي ها و قابليت هاي بالقوه اي است كه مي تواند بسياري از محدوديت ها را از سر راه برداشته و در نتيجه باعث محلي شدن اين فنآوري گردد. از طرفي بررسي و مطالعه دقيق تغيير پذيري مكاني و زماني ويژگيهاي مهم خاك و گياه از جمله عناصر غذايي، بافت خاك، رطوبت، عملكرد محصول، فشردگي و ساير عوامل نيز در مرحله اول به عنوان تجربه كشورهاي صاحب اين فنآوري ضروري به نظر مي رسد.
در نتيجه مي توان طي مراحل شناسايي و تشخيص سطح تغيير پذيري مزارع ايران، مديريت تغييرات و ارزيابي عملي فنآوري مذكور را براي محصولات محوري کشاورزی در ايران متصور بود. علی رغم اینکه در نگاه اول کاربرد کشاورزی دقیق مدیریت پیچیده ای را می طلبد و از طرفی توجیه اقتصادی چنین سیستمی با تردید هایی مواجه است امّا بنظر می رسد با چالشهای موجود در جهان امروز، نسلهای آینده ناگزیر به روی آوردن، به چنین شیوه هایی خواهندبود. هرچند که در حال حاضر نیز این نوع سیستم مدیریت مزرعه درکشورهای پیشرفته بویژه امریکا در حال تبدیل به سیستم رایج کشاورزی می باشد، سهولت دسترسی به ابزارها و تکنولوژی پیشرفته در این کشورها و همچنین سطح وسیع اغلب مزارع، از دیگر عوامل روی آوردن این کشورها به این نوع سیستم کشاورزی است
فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی فناوری نانو در کشاورزی
منابع
نیکبخت، ع، م. (۱۳۸۴). كشاورزي دقيق، چالش ها و دورنمای آن در ایران. جله سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی ایران، ۳(۱۰)، صفحه ۳۴-۴۱
ستاری نجف آبادی، م. مينايي، س. شریف نسب، ه، صفری، م. ستاري نجف آبادي، ف. (۱۳۹۸). فیلمهای نانویی، راهکاری نوین در جهت حفظ و بهبود کیفیت نان حجیم. پنجمین همایش ملی ایده های نو در کشاورزی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، ۲۷ و ۲۸ بهمن۸۹.
آردين، م. )۱۳۸۵٫ كاربرد نانوتكنولوژي در علوم غذا و صنايع غذايي. قابل دسترسي در سایت www.nano.org.uk/reports
Kuzma, J. (2006). Nano technology in agricutrure and food products, Final report, project on nanotechnologies, Woodrow Wilson International center for scholars.
Scott, N. and Chen, H. (2003). Nanoscale science and engineering for agriculture and food systems, A Report Submitted to Cooperative State Research, Education, and Extension Service the USDA. National Planning Workshop November 18-19, (2002) Washington, DC. Cornell University.
Cook, S.E., Adams, M.L. and Bramley, R.G.V. (2000). In Proceedings of the 5th International Conference on Precision Agriculture and Other Resource Management, July 16-19, Bloomington, MN. Eds. P.C. Robert, R.H. Rust and W.E. Larson. (ASA,CSSA,SSSA, Madison, WI).
Doberman, A., Blackmore, S., Cook, S.E. and Adamchuk, V.I. (2004). Precision farming: challenges and future directions. In proceedings of the 4th International Crop Science Congress, Brisbane, Australia.
Dobermann, A. and Cassman, K.G. (2002). Plant nutrient management for enhanced productivity in intensive grain production systems of the United States and Asia. Plant and Soil, 247: 153-175.
Mishra, A., Sundaramoorthi, K., Chidambara, R. and Balaji, D. (2003). Operationalization of precision farming in India. In proceedings of Map India Congress, India.
Pierce, F.J. and Nowak, P. (1999). Aspects of precision agriculture. Advances in Agronomy 67, 1-85.
Raper, R.L., Asmussen, L.E. and Powell, J.B. (1990). Sensing hardpan depth with ground-penetrating radar. ASAE paper Number: 88-1627.
Shanwad, U.K., Patil, V.C. and Gowda, H.H. (2004). Precision farming: dreams and realities for Indian agriculture, In proceedings of Map India Congress, India.
Nanotechnology Applications in precision agriculture to Confront emerging threats
Maysam Sattari Najafabadi *
Islamic Azad University, Rey Branch
* Sattari.utm @ gmail.com
اشتراك و دنبالك
ترک بک و لینک بک برای این مقاله وجود ندارد
ارسال یک نظر